Stakkanesið
hefur farið sína síðustu sjóferð þetta haustið. Henni hefur þegar verið lýst í
myndum og löngu máli þó stutt væri farið, eða aðeins út í Viðey í gönguferð. Ég
ætla hins vegar að lýsa smáatviki sem kom fyrir í næstsíðustu sjóferðinni.
Kannski var
það ekkert smáatvik. Ég er ekki viss, kannski var um sögulegan viðburð að ræða
og ég er heldur ekki viss um að ég sé hæfur til að meta hvort svo sé. Þess
vegna verð ég að leggja málið í dóm.
Þannig var
að Stakkanesinu var stefnt til fiskjar upp við Lundey á Kollafirði nú í
nóvember. Í áhöfn vorum við tveir, ég og Edilon Bassi Breiðfjörð Thorsteinsson
Budenhof. Ekki var aflinn mikill, einn
marhnútur álpaðist á öngul þegar svo grunnt var orðið á Lundeyjarrifinu að sá
til botns. Ekki þótti áhöfninni fengur í aflanum svo mansanum var sleppt í
sjóinn að nýju. Nokkrum sinnum var kippt og rennt á nýjum stöðum en allt kom
fyrir ekki og þegar allt súkkulaðikexið var búið var farið að huga að heimferð.
Af því veðrið var gott tókum við stóran sveig á siglingunni og renndum meðal
annars inn á víkina fallegu norðan við Eiðið í Viðey. Þessi vík er svona
uppáhaldsstaður hjá okkur Bassa, við höfum þónokkuð oft lagst þarna við akkeri
og tekið kríublund ef letin hefur sótt á okkur.
Við létum
reka á víkinni og renndum einu sinni með veiðistöng - þarna er of grunnt fyrir
handfærarúllur. Ekki urðum við varir við fisk frekar en áður, en þegar við
vorum rétt lagðir af stað heimleiðis að nýju, sá ég eitthvað torkennilegt í
sjóskorpunni. Það reyndist vera brúnleit bjórflaska, án miða en með hálfrekinn
korktappa í stútnum. Þeir sem henda bjórflösku í sjóinn hafa venjulega ekki
fyrir því að reka korktappa í hana áður og því datt mér í hug að athuga
flöskuna betur. Stakkanesinu var lagt að og flaskan fiskuð um borð. Í henni
reyndist vera pappírsblað, hálfrakt og lyktandi af bjór. Blaðið var sett í
þurrk þegar heim kom, síðan skannað inn á tölvu og leit svona út eftir
meðhöndlunina:
Ég held að
textinn sé þokkalega skýr en skal samt endurrita hann til vonar og vara. Á
blaðinu stendur:
S.O.S. 15
júlí 1943. Halló, ég heiti Njálgur og ég er hér á eyðieyju langt úti á hafi
suður af Íslandi. Ég hef borðað íkorna hér og ekkert annað, þeir eru ógeðslegir
á bragðið. Komið fljótt, ég held að eldfjallið sé að fara að gjósa. Njálgur
Rassmusen 34 ára.
Þannig var
nú það. Eins og ég segi er ég ekki dómbær á gildi bréfsins. Mér þykir nafn
mannsins dularfullt - jafnvel ógeðfellt, en hvað veit ég svo sem um mannanöfn.
Norður á Hornströndum var eitt sinn maður að nafni Helvetíus og hefur eflaust
þegið það nafn frá foreldrum. Svo er eftirnafnið Rasmussen alþekkt en röð -ess-
anna er þá semsagt öðruvísi. Enn eitt þykir mér eftirtektarvert við bréfið,
nefnilega hvað Njálgur Rassmusen hefur haft kvenlega og netta rithönd. Svo má
spyrja sig hvort hann hafi e.t.v. haft pappír og ritföng ásamt bjór á
eyðieyjunni. Ég hef velt því fyrir mér hvort Njálgur Rassmusen hafi kannski
verið á skipi - farþegi eða skipverji - og hreinlega verið settur í land á
eyðieyju með brýnustu nauðsynjar vegna einhvers leiðindamáls sem upp hafi komið
um borð. Maður með þetta nafn er líklegur skotspónn æringja af ýmsu tagi og hin
kvenlega rithönd hefur þá ekki bætt um. Kannski hefur N.R. verið úlfur í
sauðargæru meðal skipsmanna, sem trúlega hafa verið eingöngu karlmenn, mögulega verið kvenmaður í karlmannsklæðum og kennt sig þessu undarlega nafni af
sjálfsdáðum.
Enn má láta
sér detta í hug, sé tekið mið af dagsetningu bréfsins þann 15. júlí 1943, að
N.R. hafi lent í hremmingum af hernaðarvöldum, enda heimsstyrjöldin sem af bjartsýni og trú á batnandi mannkyn hefur
hér á Íslandi verið kölluð "hin síðari" þá í algleymingi. Hafi svo
verið má láta sér detta í hug ýmsar ástæður þess að vesalings maðurinn lenti á
eyðieyju með bréfsefni, skriffæri og bjórflösku, án þess ég leyfi mér frekari
fabúleringar í þá veru. Af einföldum útreikningi má giska á að N.R. muni hafa verið fæddur árið 1909 eða þar
um bil. Hann hefur því verið rétt þrítugur þegar styrjöld skall á og hafi hann
verið í her einhvers lands má vel giska á að hann hafi verið kominn í einhverja
yfirmannsstöðu árið 1943. Það má vel gefa sér að þegar bréfið er skrifað hafi
N.R ekki verið svo ýkja lengi á eyðieyjunni því hann segist eingöngu hafa lifað
á íkornum og þeir séu ógeðslegir. Enginn lifir á íkornum einum saman - allavega
ekki til lengdar - og ég vona svo sannarlega að N.R. hafi verið bjargað sem
fyrst af eyjunni. Ef ekki, má reikna með tvennu: Annarsvegar hafi N.R.
hreinlega vanist íkornafæðinu því eins og máltækið segir má svo illu venjast að
gott þyki. Hinu má svo allt eins reikna með (og þá minni ég á að stærð eyjunnar
og umfang er óþekkt) að þó íkornar fjölgi sér hratt þurfi 34 ára karlmaður
(hafi svo verið) allnokkuð að borða og því hafi stofninn hreinlega komist í
útrýmingarhættu.
Svo er
algerlega óþekkt hvaða áhrif gosið í eldfjallinu, hafi það á annað borð gosið, hefur
haft á íkornastofninn.
Ég hef ekki
önnur ráð en leita á náðir þeirra sem kunna að lesa þetta pistilkorn mitt, ef
einhver kynni betur að skýra þetta dularfulla flöskuskeyti sem fannt á
Kollafirði norðan Viðeyjar fyrri hluta nóvembermánaðar 2013.
Að svo mæltu
legg ég málið í dóm.
